Προβολή Τραγουδιού
Η ξενιτεία κόλασην/Ένας τρυγόνα κελαηδεί/Το Πορτοράζ’ |
Αροθυμώ και καίουμαι | Μακρόσυρτα τραγούδια της ΜατσούκαςΣτιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Καλλιτέχνες: Κώστας Σιαμίδης, Χρήστος Παρχαρίδης
Τρυγόνι μ’, έλα -ν- έπαρ’ με [και] μη αφήντς με απέσ’ σα ξένα Η ξενιτει͜ά ’κι σύρκεται εγώ εκέσ’ ντ’ εδι͜αβαίν’να; Η ξενιτεία κόλασην, [και -ν-] εγώ πα εκολατία Εκεί ’κ’ εξέρτς πότε μερών’ και πότε έν’ σκοτία Τα ξένα μαύρα κι άχαρα, τ’ οπίσ’ πάντα νουνί͜εις-ι ’Κ’ εξέρτς που έν’ ανατολή και πού κέσ’ έν’ η δύση ♫ Ένας τρυγόνα κάθουτον σ’ έναν καζματσ̌οκλάδιν [και -ν-] εκελαηδήνεν κι έλεεν «τ’ εμόν άντρας σον Άδην» Ένας τρυγόνα κελαηδεί όλιον την ποταμέαν Νασάν που πάει ευρήκει α̤τεν την νύχταν σην φωλέαν ♫ Το Πορτοράζ’, το Πορτοράζ’ και ντ’ έμορφον χωρίον! Να μη είχ̌εν τα τσ̌αμούρι͜α θ’ έτον κι άλλο καλλίον Το Πορτοράζ’, το Πορτοράζ’ με τα νερά τα κρύα Εκείνο έν’ κι άλλ’ έμορφον ασ’ όλια τα χωρία ♫ ’ροθύμεσα το Πορτοράζ’, ίλιαμ την Κατσαρέαν¹ Το Κένεβλικ¹ και το Τσ̌αϊλάρ¹ του Κούσ̌ογλη¹ μερέαν Το Πορτοράζ’, το Πορτοράζ’ τ’ άνθεν κιάν’ και το κάθεν Οι παλαιοί επέθαναν, εμορφία ’θε εχάθεν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άνθεν | επάνω, από πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ασ’ | από | ||
| α̤τεν | αυτήν | ||
| αφήντς | αφήνεις | ||
| εδι͜αβαίν’να | (για τόπο) περνούσα, διέσχιζα (για χρόνο) περνούσα | διαβαίνω | |
| εκελαηδήνεν | κελαηδούσε | ||
| εκέσ’ | εκεί | ||
| εκολατία | κολάστηκα | ||
| έλεεν | έλεγε | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμορφία | ομορφιά | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| έν’ | είναι | ||
| εξέρτς | ξέρεις, γνωρίζεις | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| επέθαναν | πέθαναν | ||
| έτον | ήταν | ||
| ευρήκει | βρίσκει | ||
| εχάθεν | χάθηκε | ||
| ’θε | του/της | ||
| ίλιαμ | προπαντώς, ιδιαίτερα, ειδικά | illa/illā | |
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καζματσ̌οκλάδιν | κλαδί λιόπρινου (επιστ. ilex colchica) | kazmaç + κλαδίν | |
| κάθεν | κάτω, κάθε | ||
| καλλίον | (επίθ.) καλύτερο, (επίρ.) καλύτερα | ||
| κέσ’ | εκεί μέσα, προς τα εκεί | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| μερέαν | μεριά | ||
| μερών’ | μερώνει, ξημερώνει | ||
| νασάν | χαρά σε | ||
| νουνί͜εις | σκέφτεσαι | ||
| όλια | όλα | ||
| όλιον | όλο, ολόκληρο | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παλαιοί | παλιοί | ||
| ποταμέαν | παραποτάμιος τόπος | ||
| ’ροθύμεσα | (εροθύμεσα) νοστάλγησα | ||
| σκοτία | σκοτάδι | ||
| σύρκεται | τραβιέται, αντέχεται | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τρυγόνι | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τσ̌αμούρι͜α | λάσπες | çamur | |
| φωλέαν | φωλιά | ||
| χωρία | χωριά |
¹ Τοπωνύμια πλησίον του Πρωτοχωρίου Κοζάνης
