Τ’ Ωργιάς το κάστρεν

Προβολή Τραγουδιού

Τα ποντιακά με τον Παναγιώτη Ασλανίδη Νο2

Ούλι͜α τα κάστρα είδα
Κι ούλι͜α γύρισα
Κι άμον τ’ Ωργιάς το κάστρεν
Κάστρεν ’κ’ έτονε

Σεράντα πόρτας είχ̌εν
Κι ούλι͜α χάλκενα
Κι εξήντα παραθύρι͜α
Κι ούλι͜α σίδερα
Κι έναν μικρόν πορτόπον
Διπλοχάλκενον
Χ̌ίλ’, μύριοι Απελάτες
πολεμούν ατο
Κι ουδ’ επορούν να παίρ’ν’ α’
Κι ουδ’ αφήν’ α̤το

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
α’	(ατό) αυτό, το
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
απελάτες	σώμα ατάκτων πολεμιστών κοντά στα ανατολικά βυζαντινά σύνορα	ἀπό + ἐλαύνω
αφήν’	αφήνει
επορούν	μπορούν
έτονε	ήταν
’κ’	δεν	οὐκί<οὐχί
κάστρεν	κάστρο
ουδ’	(ουδέ) ούτε
ούλι͜α	όλα
παίρ’ν’	παίρνουν
πόρτας	(ονομ.πληθ.) πόρτες	porta
σεράντα	σαράντα
χ̌ίλ’	χίλιοι/ες/ια
χάλκενα	χάλκινα

Σημειώσεις

Με την ονομασία Κάστρο της Ωριάς (και με διάφορες παραλλαγές όπως Ωριάς κάστρο ή Ωργιάς ή Ωραιόκαστρο, καθώς και με άλλες παραλλαγές όπως Συριάς, Σουριάς, Ζουριάς, Οβριάς και Βριόκαστρο) είναι γνωστοί οχυρωματικοί περίβολοι, που συνδέονται με την λαϊκή παράδοση μιας τραγικής γυναίκας, της Ωριάς, δηλαδή της Ωραίας. Την εξήγηση αυτή ενισχύει η παραδοσιακή παραλλαγή που έχει καταγράψει ο λαογράφος Λίνος Πολίτης για την Ωριά. Παρόλα αυτά, η λέξη ωριά δεν ήταν συνηθισμένη για την περιγραφή μιας όμορφης κόρης. Μάλιστα, δεν συναντάται αλλού ο τύπος αυτός πέρα από το συγκεκριμένο δημοτικό τραγούδι, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η υπόθεση της παραφθοράς. Στους μεσαιωνικούς χρόνους και στις λαϊκές παραδόσεις η χρήση του επιθέτου εύμορφη ήταν η πλέον συνηθισμένη για αυτόν τον σκοπό.  Ενδεχομένως, ο θρύλος και το λαϊκό μοτίβο, σε συνδυασμό με κάποια ιστορικά στοιχεία γυναικών οι οποίες αυτοκτόνησαν πέφτοντας από τα τείχη κάστρων, όπως στην περίπτωση του κάστρου των Σαλώνων, να οδήγησαν στην παραφθορά του πολύ διαδεδομένου αυτού δημοτικού τραγουδιού.