Προβολή Τραγουδιού
Ο Μαύρον ας σο Βέρμιον |
16 Αντάρτικα Ποντιακά ΤραγούδιαΣτιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Καλλιτέχνες: Θανάσης Στυλίδης, Χρήστος Παπαδόπουλος
Ο Μαύρον με το τάγμαν ατ’ έρθεν σην Ελαφίναν Έρθεν να καίει το Νιόκαστρον και κατωθύρ’ ’κι αφήν’νε Την Κερεκήν αποβραδής ’κατήβεν σην Κουλούραν κι απάν’ σα ξημερώματα εδέκεν ατο βρούλαν Αντάρτες κάψτεν το Μελίκ’ και ποίστ’ α̤το μανέαν Τη κουκουβάγιας το πουλίν να χτίζ’ απέσ’ φωλέαν Αντάρτες κάψτεν τον Κούκον και ποίστε το καρβώνιν Εκειαπέσ’ είναι Πούλιδες¹ μ’ αφήνετεν βελόνι Κοντός και ο Κισά-Μπατσάκ’² μετ’ έναν πιστολόπον Λάσ̌κεται σην περιοχήν σαλαχανάν, σ̌κυλόπον Αναθεμά Κισά-Μπατσάκ’² το κοντόν το ποδάρι σ’ Έρθανε οι αντάρτες μας επέραν το κιφάλι σ’
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποβραδής | απ’ το βράδυ, κατά το βράδυ, βραδιάτικα | ||
| αφήν’νε | αφήνουν | ||
| βρούλαν | φλόγα | brûler | |
| εδέκεν | έδωσε | ||
| εκειαπέσ’ | εκεί μέσα | ||
| επέραν | πήραν | ||
| έρθανε | ήρθαν | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| καρβώνιν | κάρβουνο | ||
| ’κατήβεν | (εκατήβεν) κατέβηκε | ||
| κατωθύρ’ | κατώφλι, η παράπλευρη και κάτω ξύλινη δοκός της πόρτας, ο πρόδρομος | ||
| Κερεκήν | Κυριακή | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιφάλι | κεφάλι | ||
| λάσ̌κεται | περιφέρεται, τριγυρνά, περιπλανιέται | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
| μανέαν | καπνιά, μαυρισμένος/η/ο από καπνιά | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ποδάρι | πόδι | ||
| ποίστ’ | κάνετε, φτιάξτε | ποιέω, ποιῶ | |
| ποίστε | (προστ.) κάντε, φτιάξτε | ποιέω, ποιῶ | |
| σ̌κυλόπον | σκυλάκι | ||
| φωλέαν | φωλιά |
Τραγούδι με πολλές τοπικές παραλλαγές, που τραγουδιότανε στα Πιέρια, καθώς και σε άλλες περιοχές με ανάλογες παραλλαγές, όπως στο Κιλκίς όπου αντί για τον Κούκο αναφέρεται το Βουρλάν. Η Μελίκη χτυπήθηκε αρκετές φορές από τους αντάρτες γιατί ήταν χωριό από όπου ξεκινούσαν οι επιδρομές των Γερμανών και των συνεργατών τους. Ο Μαύρος (Παλαμάς Χρήστος, καπετάνιος τάγματος του 16ου Συντάγματος Βερμίου) μετακινήθηκε με το τάγμα του στα Πιέρια στην τελική μάχη του Κούκου. «Πούλιδες» ονομάζει τους οπαδούς του Συνταγματάρχη Γεωργίου Παύλου, ο οποίος συγκρότησε τμήμα συνεργατών των Γερμανών, που τους ακολούθησε και μετά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα. Ήταν τέτοια φοβερά και πασίγνωστα τα εγκλήματά τους, που αν και επικαλέστηκε την αντικομμουνιστική του δράση, καταδικάστηκε εν τέλει σε θάνατο με απόφαση ελληνικού Στρατοδικείου το 1947 και εκτελέστηκε. Ο Κισά-Μπατζάκ (κοντοπόδης, Κυριάκος Παπαδόπουλος) ήταν επικεφαλής των ενόπλων κατοίκων του χωριού Κούκος Κατερίνης, που συνεργάστηκαν απροκάλυπτα με τους Γερμανούς. Σκοτώθηκε στη μάχη του Κιλκίς. ¹ Ο Γεώργιος Πούλος (Ρουμανία 1889 - Γουδή 11 Ιουνίου 1949) ήταν Έλληνας στρατιωτικός, αξιωματικός, αρχικά του Ελληνικού Στρατού και κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής της Ελλάδας συνεργάτης των Γερμανικών ναζιστικών δυνάμεων. Ήταν ιδρυτής του Ελληνικού Εθελοντικού Σώματος Κρύας Βρύσης, γνωστού επίσης ως Εθελοντικό Τάγμα Πούλου ή Poulos Verband. Ήταν υπεύθυνος για εγκλήματα πολέμου έναντι Ελλήνων αμάχων. ² Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος (γνωστός και ως Κισά Μπατζάκ), ήταν Πόντιος τουρκόφωνος οπλαρχηγός, δωσίλογος κατά την κατοχή της Ελλάδας, και ηγέτης του ΕΕΣ. Αυτοκτόνησε το Νοέμβριο του 1944, προκειμένου να μην πέσει στα χέρια του ΕΛΑΣ. Γεννήθηκε το 1884 στο χωριό Τσορτουκλή της Μερφιζούντας του Πόντου. Την περίοδο 1911-1912, υπηρέτησε τον τουρκικό στρατό, ενώ στη συνέχεια μετέβη στα βουνά του Πόντου μαζί με τα αδέρφια του, σχηματίζοντας την πρώτη του αντάρτικη ομάδα. Το 1924 εγκαταστάθηκε στον Κούκο Πιερίας. Λόγω των στρατιωτικών του ικανοτήτων βολιδοσκοπήθηκε τόσο από τον ΕΛΑΣ όσο και από την ΥΒΕ/ΠΑΟ, καθώς θεωρούσαν πως πιθανή ένταξη του, θα επηρέαζε και την πλειοψηφία των Τουρκόφωνων της περιοχής. (Πηγή: Wikipedia)
