Προβολή Τραγουδιού
Ο Θεριάντς |
Τα Λαγκαδιανά του ΜωυσήΣτιχουργοί: Ανέστης Μωυσής
Συνθέτες: Ανέστης Μωυσής
Καλλιτέχνες: Ανέστης Μωυσής
Ο Θεριάντς πα έλεεν «Ε! μάνα, Θεφρωνία! Κωδωνώστεν τα πρόβατα και τα μικρά τ’ αρνία» Ο Θεριάντς πα έλεεν «Η κουκούλα μ’ εγράστεν! Κωδωνώστεν τα πρόβατα και -ν- εμπροστά δεβάστεν» Θεριάν’, έπαρ’ το στουράκ’ κι ας πάμε γάλια - γάλια Εσέν ας κλαίει η Χάχονα¹ και τη Μαστόρ’ τ’ ομάλια Τη Θεριάν’ και το καλύβ’ σ’ ομάλια εχαλάεν Ο Θεριάντς επέθανεν, ο παρχάρτς εταράεν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| γάλια | σιγά, αργά | αγαληνός < γαληνός | |
| δεβάστεν | (προστ.) οδηγήστε, περάστε, πηγαίνετε κπ/κτ κάπου | ||
| εγράστεν | φθάρηκε, έλιωσε | γράνω/γραίνω (=ροκανίζω, κατατρώγω) | |
| έλεεν | έλεγε | ||
| εμπροστά | μπροστά, πρωτύτερα | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| επέθανεν | πέθανε | ||
| εταράεν | ταράχθηκε, ανακατεύτηκε, μπερδεύτηκε, αναμίχθηκε | ||
| εχαλάεν | χάλασε | ||
| κωδωνώστεν | (προστ.) βάλτε κουδούνια | ||
| ομάλια | ομαλοί δρόμοι, ευθείες, πεδιάδες, ομαλά (επίρρ) | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παρχάρτς | ορεινός τόπος θερινής βοσκής | ||
| στουράκ’ | ξύλινη ράβδος, μπαστούνι | στυράκιον<στύραξ |
¹ Παρχάρι στη Μούζενα του Πόντου [...Δυτικά του χωριού Χατς βρισκόταν το χωριό Λωρία, Νότια ο Άγιος Φωκάς, ενώ προς τον Βορρά βρίσκονταν τα παρχάρια «Βουκολία» και ακόμη ψηλότερα το παρχάρ’ «Άλας», όπου το καλοκαίρι επαρχάρευαν τα χωριά Άγιος Φωκάς, Αγρίδ’, Παλλαδάντων, Λωρία και Τσιμερά. Αλλά οι κάτοικοι των χωριών Τσιμερά και Χατς παρχάρευαν και στο Τουκανέν’, στη Χάχονα, και στα Πάρματα. Από το παρχάρ’ Άλας έπαιρναν όλοι τις περίφημες πέτρινες πλάκες που χρησιμοποιούσαν για σκεπές των εκκλησιών. Ακόμη και σήμερα το παρχάρ’ Άλας έχει το ίδιο όνομα. Οι κάτοικοι του Χατς ήταν κυρίως κτηνοτρόφοι. Είχαν πολλά πρόβατα και αγελάδες. Το καλοκαίρι ανέβαιναν στα παρχάρια. Για τα παρχάρια τους και ορισμένα δίστιχα που σώζονται από τον Επαμεινώντα Νεοφυτίδη μέχρι σήμερα: Μάνα μ’ όλον ψηλόν ραχ̌ίν, τ’ απάν’ τα Βουκολία, ατό πάνε και ’πιδεβάζ’ν ατο τα νέικα τα παιδία ή για τα παρχάρια της Μούζενας Τ’ ορμία σ’ όλι͜α ’μάραντα, τα στράτας σ’ μανουσ̌άκια. Μούζενα, τα κρύα νερά σ’ και τα πεγαδομμάτι͜α σ’ Μούζενα τα κρύα νερά σ’, τα πράσινα λιβάδι͜α σ’, τα κόρτσοπα τα έμορφα σ’ και τα ψηλά παρχάρι͜α σ’ Ο κούκον άλλο ’κι λαλεί απάν’ σον Αε-Σέρη, με το να επλάστεν το πουλίν, ατό πα κάτ’ εξέρει Άρθρο της Βασιλικής Κομεσίδου, τ. 183 Ποντιακή Εστία (2014)
