Κατίρκαγια

Προβολή Τραγουδιού

Καλλιτέχνες: Δημήτρης Κουγιουμτζίδης, Χρύσανθος Θεοδωρίδης

Πολλά χρόνι͜α εμπροστά,
τετρακόσ̌ι͜α παραπάν’
Έρθ’ ένας τρανόν γατάν
και εγέντανε Τουρκάντ’

Ο σουλτάνον έλεγεν
«’Δέν ’κι λογαρι͜άζομε!
Ή θα ’ίνουστουν Τουρκάντ’,
ή εσάς θα σπάζομε!»

Την πίστην αν έλλαξαν
την γλώσσαν ’κ’ ενέσπαλαν
Συντζ̌αίν’νε ποντιακά,
’ξέρ’νε και τα τουρκικά

Πολλοί πίστην έλλαξαν
ένταν μωαμεθανοί
Έπεϊ απέσ’ σ’ ατείντς
είναι κρυφοχριστιανοί

Κάθουν ’λόερα σο στόλ’
την πίταν ατείν’ να τρών’
Πριν να κομματι͜άζ’νε ατο
ευτάν’ απάν’ ένα σταυρόν

Έχ’νε έναν τρανόν παρχάρ’
ημ’σόν μέτρον το χορτάρ’
Λέν’ ατο Κατίρκαγιαν
τοπλαεύκουν εκειαπάν’

Ευτάν’ τρανόν πανοΰρ’,
ολούχ τσ̌οτσούχ και ο κύρ’
Είκοσι Χορτοθερί’
νασάν εκείνον π’ έν’ εκεί

Ογδόντα εννιά Χορτοθερί’
με φίλτς ι-μ’ επήγα εκεί
Είδα τ’ς σην Κατίρκαγιαν,
μουατσ̌ίρ’ και περισ̌άν’

Εμπαίνανε σο χορόν
κι έσ’κωνανε πολλά τόζ’
Τα ποδάρι͜α άμον κοτάν
σην γην ένοιγαν χαρκόν

Άλλο ντο να λέγω σας;
’Νεγκάστα, λελεύω σας!
Να πάγω έχω νιάτ’
σην ψ̌η μ’ βάλλω βεσιάτ’

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
απάν’	πάνω
απέσ’	μέσα
ατείν’	αυτοί
ατείντς	αυτούς
βάλλω	βάζω
βεσιάτ’	η τελευταία επιθυμία του μελλοθάνατου, προφορική διαθήκη	vasiyet/vaṣiyyet
γατάν	κακό, συμφορά	قضاء (qaḍāʾ)=κρίση, διάταγμα, απόφαση, πεπρωμένο, μοίρα
’δέν	τίποτα
εγέντανε	έγιναν
εκειαπάν’	εκεί πάνω
έλλαξαν	άλλαξαν
εμπροστά	μπροστά, πρωτύτερα
έν’	είναι
ενέσπαλαν	ξέχασαν
ένοιγαν	(μεταβ) άνοιγαν
ένταν	έγιναν
έπεϊ	αρκετές/αρκετοί/αρκετά, ένα μεγάλο ποσοστό, ένας μεγάλος αριθμός	epey
έρθ’	ήρθε
έσ’κωνανε	σήκωναν
ευτάν’	κάνουν, φτιάχνουν	εὐθειάζω
έχ’νε	έχουνε
ημ’σόν	μισό/η
’ίνουστουν	γίνεστε
’κ’	δεν	οὐκί<οὐχί
κάθουν	κάθονται
Κατίρκαγιαν	παρχάρι στην περιοχή της Τόνιας στο οποίο κάθε τρίτη Παρασκευή του Ιουλίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι, το οποίο ταυτίζεται από πολλούς με την γιορτή του Προφήτη Ηλία	Kadırga
’κι	δεν	οὐκί<οὐχί
κοτάν	άροτρο, μεγάλο μεταλλικό άροτρο	kotan/գոթան
κύρ’	πατέρα
λελεύω	χαίρομαι
λογαρι͜άζομε	λογαριάζουμε, υπολογίζουμε
’λόερα	(ολόερα) ολόγυρα
μουατσ̌ίρ’	(αιτ. εν.) πρόσφυγα, μετανάστη, (πληθ.) πρόσφυγες, μετανάστες	muhacir/muhācir
νασάν	χαρά σε
’νεγκάστα	(ενεγκάστα) κουράστηκα
νιάτ’	σκοπός, πρόθεση	niyet/niyyet
’ξέρ’νε	(εξέρ’νε) ξέρουν, γνωρίζουν
ολούχ τσ̌οτσούχ	γυναίκα και παιδιά, οικογένεια	çoluk çocuk
πανοΰρ’	πανηγύρι
παρχάρ’	ορεινός τόπος θερινής βοσκής
περισ̌άν’	εξαθλιωμένo, κακομοίρη, δυστυχή	perişan/perīşān
ποδάρι͜α	πόδια
πολλά	(επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ
σπάζομε	σφάζουμε
στόλ’	τραπέζι	стол
συντζ̌αίν’νε	συνομιλούνε, συνδιαλέγονται	συντυχ̌αίνω<συν + τυγχάνω
τόζ’	σκόνη	toz
τοπλαεύκουν	μαζεύονται, συγκεντρώνονται	toplamak
τουρκάντ’	Τούρκοι
φίλτς	φίλους
χαρκόν	αυλάκι	ark
χορτάρ’	χορτάρι
Χορτοθερί’	Ιουλίου
ψ̌η	ψυχή

Σημειώσεις

Το Φεστιβάλ της Κατίρκαγια (τουρκ. Kadirga) είναι το πιο διάσημο από όλα τα τουρκικά φεστιβάλ. Το φεστιβάλ λαμβάνει χώρα σε ένα από τα παρχάρια (ορεινά βοσκοτόπια, τουρκ. yayla), περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη Τόνια (στην επαρχία της Τραπεζούντας).

Η εντυπωσιακή, χωρίς δέντρα, κορυφή του βουνού όπου διεξάγεται το φεστιβάλ βρίσκεται στο σημείο συνάντησης των περιοχών Μπεσίκντουζού, Τόνια, Ματσούκα, Τορούλ, Εϊνέσιλ και Γκιορέλε. Κάτοικοι από τις τέσσερις περιοχές συγκεντρώνονται στην κορυφή του βουνού κατά την τρίτη εβδομάδα του Ιουλίου για τρεις ημέρες έντονου γλεντιού. Ορισμένες από τις εκδηλώσεις του φεστιβάλ υποδηλώνουν τελετουργικές ρίζες από αρχαίες και ξεχασμένες εχθρότητες που σχετίζονται με το ευαίσθητο ζήτημα της οριοθέτησης των παρχαριών μεταξύ των διάφορων κοινοτήτων των βουνών.