Προβολή Τραγουδιού
Έναν πουλίν, μαύρον πουλίν |
Στιχουργοί: Φίλων Κτενίδης
Συνθέτες: Θεόφιλος Πουταχίδης
Καλλιτέχνες: Αλέξανδρος Παρχαρίδης, Θεόφιλος Πουταχίδης, Κώστας Διαμαντίδης
Έναν πουλίν, μαύρον πουλίν, μαύρον άμον την νύχταν, ολονυχτίς τριγύριζεν ολόερα ’ς σον Κάστρον, Σον Κάστρεν, σα καστρότειχα τη μαυρο-Τραπεζούντας, που έχ̌’ τα ρίζας σον γιαλόν και την κορφήν ατ’ς σ’ άστρα π’ είχ̌εν δέκα καστρόπορτας κι ούλια χαλκοδεμένα, κι απέξ’ ας σα καστρόπορτας, ορμία και ποτάμι͜α, ντο έδεναν και έλυναν, γεφύρι͜α σιδερένια Όλεν ο Κάστρον έλαμπεν, άμον ντο λάμπ’ ο Ήλιον, και το παλάτιν έλαμπεν, άμον διαμάντ’ σον φέγγον, τη βασιλέα το παλάτ’, τοι Κομνηνών φωλέα, π’ έτον τρανόν και θαμαστόν, κάστρον απάν’ σον Κάστρεν. Κάποτ’ εγέντονε σεισμός, κι η γη όλιον εσείεν, κι έναν Δεκαπενταύγουστον, κι έναν μαύρον ημέραν επάρθαν τ’ ανοιγάρι͜α ’θε, κι ο κάστρον εκρεμίεν ’Πέμ’ναν τα πόρτας ανοιχτά, το παλάτ’ δίχως θρόνον και δίχως τοι παλατιανούς, και χωρίς Βασιλέαν κι ο Κάστρον ο θεόρατον εγέντον κοιμητήρι Χρόνια έρθαν κι εδέβανε, καιροί έρθαν και πάγ’νε... Έναν πουλίν, μαύρον πουλίν, μαύρον άμον την νύχταν, ολονυχτίς τριγύριζεν γύρω τα καστροπόδι͜α, π’ επέμ’ναν έρμα κι άκλερα, γομάτα κολισ̌άφρας Ολονυχτίς τριγύριζεν, με τα φτερά ανοιγμένα, και επεστάθεν την αυγήν, κι εκάτσεν σ’ έναν άκραν μονάκριβου παρασταρί’, δίχως απανωθύριν, απομεινάρ’ τη παλατί’, κιντέας ντ’ εγομώθεν Τερεί απάν’, τερεί αφκά, τερεί οπίσ’ και έμπρι͜α Μακρογουλίζ’, καλοτερεί σ’ ανατολήν και δύσην, κι αρχινά να μοιρολογά, μ’ ανθρώπινον λαλίαν, κι αρχινά να φτυλίεται άμον χ̌έρα γυναίκα: «Εσείν πλακία άχαρα, μάρμαρα απαρδάλι͜α, με μονοκέφαλους αετούς και μίτρας βασιλιάδων μ’ εγκόλπια πατριαρχών και σταυρά δεσποτάδων, με τα σπαθία στρατηγών, παντιέρας καπετάνιων Μάρμαρα, ντο σ̌κεπάζετεν ολόεν έναν έθνος αποσ̌κεπάστεν ’βλαβικά τ’ άγια τα ταφία! Το χώμαν θ’ ευκαιρώνει͜ ατο τ’ ανάλαφρον αέρας, ντ’ εβγαίν’ ας σο ανάσυρμαν κι ας σο μαύρον το κλάμαν, Ν’ εβγαίν’νε οι αποθαμέν’, οι ζωντανοί θα εμπαίν’νε!» ♫ Οι ζωντανοί π’ εφήκανε τον τόπον ντ’ εγεννέθαν και εφορτώθαν τα στενά τα νεκρικά κασέλας κ’ εφόρεσαν τα σάβανα, κι εσέβανε σην στράταν, Σην στράταν την αγύριστον, ντο πάει κι οπίσ’ ’κ’ έρ’ται!
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
άκλερα | άκληρα, φτωχά, δυστυχή, ταλαίπωρα | ||
άκραν | άκρη | ||
άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
ανάσυρμαν | γοερό κλάμα, λυγμός | ||
ανοιγάρι͜α | κλειδιά | ||
απάν’ | πάνω | ||
απαρδάλι͜α | εκείνα που είθε να χαθούν/καταστραφούν, αδέσποτα | ||
απέξ’ | απέξω | ||
αποθαμέν’ | πεθαμένοι | ||
αποσ̌κεπάστεν | (προστ.) ξεσκεπάστε | ||
ατ’ς | αυτής, της | ||
αφκά | κάτω | ||
γομάτα | γεμάτα | ||
εβγαίν’ | βγαίνει | ||
εβγαίν’νε | βγαίνουν | ||
εγεννέθαν | γεννήθηκαν | ||
εγέντον | έγινε | ||
εγέντονε | έγινε | ||
εγομώθεν | γέμισε | ||
εδέβανε | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
εκάτσεν | κάθισε | ||
εκρεμίεν | γκρεμίστηκε | ||
εμπαίν’νε | μπαίνουν | ||
έμπρι͜α | μπροστά | ||
επάρθαν | πάρθηκαν, αλώθηκαν | ||
επέμ’ναν | απόμειναν | ||
επεστάθεν | στάθηκε λίγο, σταμάτησε | ||
έρθαν | ήρθαν | ||
έρ’ται | έρχεται | ||
εσέβανε | μπήκανε | ||
εσείεν | σείστηκε | ||
εσείν | εσείς | ||
έτον | ήταν | ||
ευκαιρώνει | αδειάζει | ||
εφήκανε | άφησαν | ||
εφορτώθαν | φορτώθηκαν | ||
έχ̌’ | έχει | ||
θαμαστόν | θαυμαστό | ||
’θε | του/της | ||
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κάστρεν | κάστρο | ||
καστροπόδι͜α | τα πόδια/θεμέλια του κάστρου | ||
κιντέας | τσουκνίδες | ||
κολισ̌άφρας | σαύρες (επιστ. Lacerta trilineata) | κολοβός < κόλ(ος) + σαύρα | |
λαλίαν | λαλιά, φωνή | ||
μακρογουλίζ’ | τεντώνει το λαιμό προς τα εμπρός | ||
όλεν | όλη/ο, ολόκληρη/ο | ||
όλιον | όλο, ολόκληρο | ||
ολόεν | ολόκληρο/η | ||
ολόερα | ολόγυρα | ||
οπίσ’ | πίσω | ||
ορμία | ρυάκια, ρεματιές | ||
ούλια | όλα | ||
πάγ’νε | πηγαίνουν, έφυγαν, πάνε | ||
παλατί’ | παλατιού | ||
παντιέρας | σημαίες | bandiera | |
’πέμ’ναν | (επέμ’ναν) απόμειναν | ||
πόρτας | (ονομ.πληθ.) πόρτες | porta | |
ρίζας | (γεν. ενικού) ρίζας, (ον./αιτ. πληθ.) ρίζες | ||
’ς | (ας) από | ||
σπαθία | σπαθιά | ||
σταυρά | σταυροί | ||
ταφία | τάφοι, το νεκροταφείο | ||
τερεί | κοιτάει | ||
τοι | τους/τις | ||
φέγγον | φεγγάρι | ||
φτυλίεται | μαδιέται, μαλλιοτραβιέται, μτφ. ολοφύρεται | ||
φωλέα | φωλιά | ||
χ̌έρα | χήρα |