Προβολή Τραγουδιού
Η χαλαρδία ’γρίλεψεν ολόεν την Ματσούκαν |

Στιχουργοί: Φίλων Κτενίδης
Συνθέτες: Θεόφιλος Πουταχίδης
Καλλιτέχνες: Αλέξανδρος Παρχαρίδης, Θεόφιλος Πουταχίδης, Κώστας Διαμαντίδης, Τάσος Ματσαρίδης
Η χαλαρδία εγρίλεψεν ολόεν την Ματσούκαν, επέρεν την Λαραχανήν, ση Κουσπιδή εκχ̌ύεν Εσείεν το Καπίκιοϊν, η Λιβερά εχαλάεν, έρθεν κα’ η Δανίαχα και ούλια τα χωρία, ντ’ ευρίουσαν δεξ̌ι͜ά - ζερβά σα δύο τα ποτάμι͜α, Εκεί έρθεν κι η Σουμελά, κι ο Βαζελώντς Αγιάννες Σην Ζύγαναν που έσανε και σο Κουλάτ π’ εφάνθαν, έρθαν κι εκοντοστάθανε και με τοι άλλτς ενώθαν Ενώθαν τα κλαψίματα και τα μοιρολογίας κι εσ̌κέπασαν τη ποταμί’ το βόεμαν το άγρεν Απ’ έναν - έναν σείσκουνταν, απ’ έναν - έναν ρούζ’νε, τοι χωρίων τα εγκλησι͜άς και τα καμπαναρία Τα καμπάνας ραΐσκουνταν, τα σήμαντρα τσακούνταν Τα ραχ̌ι͜ά εγκαλιάστανε, τ’ υστερνόν την λαλίαν ντ’ εφέκανε τα σήμαντρα, ντ’ εφέκαν τα καμπάνας, και κάθαν χτύπον έκρυψαν σα σπέλια τα βαθέα, ν’ ακούγ’νε σήμαντρα «τη Χριστού» και την Λαμπρήν καμπάναν Ο ήλιον να άφτει το κερίν, κι ο φέγγον τα καντήλας και τ’ άστρα κι ο Αυγερινόν ν’ άφ’νε τα μανουάλια Να λειτουργίουνταν οι νέοι, οι γέρ’ που επεστάθαν και οι γυναίκ’ και τα μωρά, π’ επέμναν και ’κ’ ετάφαν και ούλ’ εκείν’, ση χαμονής σην στράταν που εχάθαν ♫ Ενώθαν τα κλαψίματα και τα μοιρολογίας, κι ενώθαν ούλ’ κι επήρανε τη ποταμί’ τον δρόμον Η στράτα παραστένευεν και οι διαβάτ’ ’κ’ εχώρ’ναν Σε κάθαν βήμαν και ποδάρ’ έρχουσαν κι άλλ’ κι ενούσαν, ας σα χωρία τα μικρά και τα κεφαλοχώρι͜α, ας σα ψηλά, σα χαμελά, και ας σα ποταμάκρι͜α
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
άγρεν | άγριο | ||
ακούγ’νε | ακούνε | ||
άλλτς | άλλους | ||
άφ’νε | ανάβουν | ||
άφτει | ανάβει | ||
βαθέα | βαθιά | ||
βόεμαν | βοή, θόρυβος | ||
γέρ’ | γέροι | ||
εγκαλιάστανε | αγκάλιασαν, αγκαλιάστηκαν | ||
εγρίλεψεν | κατέστρεψε | ||
εκείν’ | εκείνοι/α | ||
εκοντοστάθανε | κοντοστάθηκαν | ||
εκχ̌ύεν | εκχύθηκε, χύθηκε, εξέρρευσε | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
ενούσαν | ενώνονταν | ||
ενώθαν | ενώθηκαν | ||
επέρεν | πήρε | ||
έρθαν | ήρθαν | ||
έρθεν | ήρθε | ||
έρχουσαν | έρχονταν | ||
έσανε | ήταν | ||
εσείεν | σείστηκε | ||
ετάφαν | τάφηκαν | ||
ευρίουσαν | βρίσκονταν | ||
εφάνθαν | φάνηκαν, εμφανίστηκαν | ||
εφέκαν | αφήσαν | ||
εφέκανε | άφησαν | ||
εχάθαν | χάθηκαν | ||
εχαλάεν | χάλασε | ||
εχώρ’ναν | χωρούσαν | ||
ζερβά | αριστερά | ||
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κα’ | κάτω | ||
κάθαν | κάθε | ||
καμπάνας | (ον.πληθ., τα) καμπάνες | ||
καντήλας | (τη, γεν. ενικ.) καντήλας, (τα, ονομ. πληθ.) καντήλες | ||
Κουλάτ | το όρος Θήχυς στον Πόντο | ||
λαλίαν | λαλιά, φωνή | ||
λειτουργίουνταν | λειτουργούνται | ||
μοιρολογίας | (ον. πληθ., τα) μοιρολόγια, (γεν. ενικ., τη) μοιρολογιού | ||
ολόεν | ολόκληρο/η | ||
ούλ’ | όλοι | ||
ούλια | όλα | ||
ποδάρ’ | πόδι | ||
ποταμάκρι͜α | όχθες ποταμών | ||
ποταμί’ | ποταμιού | ||
ραΐσκουνταν | (αμεταβ.) ραγίζουν | ||
ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
ρούζ’νε | πέφτουν | ||
σπέλια | σπηλιές | ||
τοι | τους/τις | ||
τσακούνταν | σπάνε | ||
υστερνόν | κατοπινό, τελευταίο, στερνό | ||
φέγγον | φεγγάρι | ||
χαλαρδία | πλημμύρα χειμάρρου | ||
χαμελά | χαμηλά | ||
χαμονής | χαμού | ||
χωρία | χωριά |