Προβολή Τραγουδιού
Η Τραπεζούντα η κυρά |

Στιχουργοί: Φίλων Κτενίδης
Συνθέτες: Θεόφιλος Πουταχίδης
Καλλιτέχνες: Θεόφιλος Πουταχίδης, Παύλος Αποστολίδης
Η Τραπεζούντα, η κυρά, βασίλισσα κι αφέντρι͜α Χ̌ιλέχρονος νοικοκυρά και πάντα νέισσα νύφε, δοξασμέντσα και ξακουστή κι ελεύθερη και σκλάβα Τα μαλλία τ’ς εξάσπρισαν, τ’ ομμάτι͜α τ’ς εθολώθαν την ώραν ντο αντίκρυσεν ατόσα καμονάντας Μαύρα εφόρ’νεν λώματα, μαύρον μαντίλ’ σ’ ωμία τ’ς μαύρον ζωνάρ’ σην μέσεν ατ’ς, και κόκκινα σαντάλια Εγκαλιάστεν ατ’ς ουλουνούς με την ψ̌ην και τ’ ομμάτι͜α, κι αμίλετοι κι εκείν’ κι ατέ, σα κάστρα ανεφόρτσαν Εποίκαν τόπον, ένοιξαν κι εκείνε εμπροδέβεν Ψηλή, λεγνή, περήφανη, Λαραχανής ελάτιν Από Θεού ερχίνεσαν να κρούγ’νε τα καμπάνας χωρίς δεσπότ’ διαταγήν και διάκου συνεργίαν Αγέρτς κι η Θεοσ̌κέπαστος και η Αγιά Μαρίνα ερχίνεσαν με τα μικρά, τ’ ελαφρά καμπανόπα Με τα βαρέα, τα τρανά σ’ Εξώτειχα Αγιάννες Εβρόντεσεν Αε-Γοργόρτς, βοά Αε-Βασίλης Υπαπαντή και ο Χριστόν, κι Αε-Γιάννες τη Δαφνούντας Εξέγκεν λάμψην θεϊκόν τ’ Αγιά-Σοφιάς ο τρούλον Ο Άγιος Ευγένιος έλαμψεν άμον ήλες Αστράφτ’ η Χρυσοκέφαλος κι αντιφεγγίζ’ το Κάστρεν Αε-Φίλ’ππον λαμποκοπά κι η θάλασσα ασημούται Τ’ Ελεούσας αποθαμέν’, έψ̌ανε τα κερία και τ’ Αε-Σάββα ’φώταξεν, το τρανόν η καντήλα Τ’ ερημοκκλήσι͜α τα μικρά, κι ούλια τα παρεκκλήσι͜α εφώταζαν κι εφώτιζαν σην γην άστρι͜α εγένταν Καμπάνας μικρά και τρανά, εγένταν ούλια έναν Έναν καμπάναν κρεμαστόν ας σ’ ουρανού την μέσεν αργοσαλεύ’ και αργοκρούει απάν’ σην Τραπεζούνταν και κρύφτ’ τον ήλεν ας σ’ ανθρώπ’ς τον Κάστρεν ας σον ήλεν Κλαίει το καμπανοχτύπεμαν κι αντιδονίζ’ν’ τα κάστρι͜α τη καμπάνας το μοιρολόι ντο κλαίει την Τραπεζούνταν Απάν’ σ’ αγίκον λείμψανον, αγίκον κρούει καμπάνα
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
Αγέρτς | Αη-Γιώργης | ||
αγίκον | τέτοιο/α | ||
Αε-Φίλ’ππον | Άγιος Φίλιππος | ||
άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
ανεφόρτσαν | ανηφόρισαν | ||
ανθρώπ’ς | ανθρώπους | ||
αντιδονίζ’ν’ | αντιδονούν | ||
αντιφεγγίζ’ | αντανακλώ/ά το φως, αντικαθρεφτίζω/ει | ||
απάν’ | πάνω | ||
αποθαμέν’ | πεθαμένοι | ||
ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
ασημούται | λάμπει στο χρώμα του ασημιού | ||
αστράφτ’ | αστράφτει | ||
άστρι͜α | άστρα | ||
ατέ | αυτή | ||
ατ’ς | αυτής, της | ||
βαρέα | βαριά, συχνά, πολύ | ||
εβρόντεσεν | βρόντηξε | ||
εγένταν | έγιναν | ||
εγκαλιάστεν | αγκάλιασε | ||
εκείν’ | εκείνοι/α | ||
εκείνε | εκείνη | ||
εμπροδέβεν | προχώρησε μπροστά, προπορεύθηκε | ||
ένοιξαν | άνοιξαν | ||
εξέγκεν | έβγαλε | ||
εποίκαν | έκαναν, έφτιαξαν | ποιέω-ῶ | |
ερχίνεσαν | άρχισαν | ||
εφόρ’νεν | φορούσε | ||
έψ̌ανε | άναψαν | ||
ήλεν | ήλιος/ήλιο | ||
ήλες | ήλιος | ||
καμονάντας | (ον.) καημοί, (αιτ.) καημούς | ||
καμπάνας | (ον.πληθ., τα) καμπάνες | ||
κάστρεν | κάστρο | ||
κερία | κεριά | κηρός | |
κρούγ’νε | χτυπούνε | κρούω | |
κρούει | χτυπάει | κρούω | |
κρύφτ’ | κρύβω/ει | ||
λεγνή | λιγνή, λιπόσαρκη | ||
λώματα | ρούχα | λῶμα/λωμάτιον | |
μέσεν | μέση | ||
νέισσα | νέα | ||
νύφε | νύφη | ||
ομμάτι͜α | μάτια | ||
ούλια | όλα | ||
σαντάλια | τύπος μεσαιωνικού πλοίου | σανδάλιον<σάνδαλον (που προφερόταν με [ντ]) | |
συνεργίαν | συνεργασία | ||
τρανά | μεγάλα | ||
’φώταξεν | (εφώταξεν) φώτισε, έλαμψε | ||
ψ̌ην | ψυχή | ||
ωμία | ώμοι |