Ενότητα 12η

Προβολή Τραγουδιού

Καλλιτέχνες: Κώστας Σιαμίδης, Στάθης Χριστοφορίδης

expand_content

Εγώ και συ, ε! ξάδελφε,
οι δύος χοβαρτάδες
Αηλί τη μαυρομάναν ατ’
π’ έχ̌’ έμορφους νυφάδες

Έμορφοι οι νυφάδες
και -ν- ας σ’ Αγουρζενόν-ι
Ζιπούνα και κουμάσ̌’ φορούν
ο πρόσωπον αλώνιν

Για έπαρ’ το σχοινόπο σ’
κι ας πάμε σα καζμάτσ̌ι͜α
Αρ’ έμπρι͜α σ’ καικά πα βάλεν
ταζέα παζλαμάτσ̌ι͜α

Ατό το κεμεντζ̌όπο σ’
ντό καλατσ̌εύ’ και λέει με;
Αναμέν’ με ν’ αποθάνω,
να κάθεται και κλαίει με

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
Αγουρζενόν	χωριό της Ματσούκας του Πόντου
αηλί	αλίμονο	ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός)
αναμέν’	περιμένει
αποθάνω	πεθαίνω
ας σ’	(ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα
βάλεν	(προστ.) βάλε
δύος	δύο
έμορφοι	όμορφοι/ες
έμορφους	όμορφους/ες
έμπρι͜α	μπροστά
έπαρ’	(προστ.) πάρε
έχ̌’	έχει
ζιπούνα	μακρύ μανικωτό φόρεμα χωρίς ραφή στους ώμους	ζιπούνι(ν)<zipon (βενετ.)
καζμάτσ̌ι͜α	φυλλοβόλοι ή αειθαλείς θάμνοι και δέντρα γνωστοί και με την ονομασία ίληξ ο κολχικός (ilex colchica) ή λιόπρινο	kazmaç
καικά	προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά
καλατσ̌εύ’	μιλάω/ει, συνομιλώ/ει, συζητώ/άει	keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας)
κεμεντζ̌όπο	(υποκορ.) λύρα	kemençe/kemānçe
κουμάσ̌’	ύφασμα	kumaş
νυφάδες	νύφες
πα	πάλι, επίσης, ακόμα
παζλαμάτσ̌ι͜α	στρογγυλό επίπεδο ψωμί/πίτα ψημένο σε λαμαρίνα	bazlamaç
ταζέα	φρέσκα, ζεστά	taze/tāze
χοβαρτάδες	άσωτοι, σπάταλοι, γυναικοθήρες, μοίχοι	hovarda

Σημειώσεις

¹Ακούγεται «καζμάντσ̌ι͜α». Την άνοιξη έχουν μικρά λευκά άνθη, ενώ το φθινόπωρο και το χειμώνα έχουν κυρίως κόκκινους, πορτοκαλί και κίτρινους διακοσμητικούς καρπούς που χρησιμοποιούνται στη Χριστουγεννιάτικη διακόσμηση (μη συγχέονται με τα γκυ). Τα ξερά κλαδιά τους χρησίμευαν και ως προσανάμματα. Στην τουρκική είναι επίσης γνωστά και ως çoban püskülü ή ışılgan/ışığan.