Ενότητα 8η

Προβολή Τραγουδιού

Καλλιτέχνες: Κώστας Σιαμίδης, Στάθης Χριστοφορίδης

Σο χωραφάκριν εκάθουμ’νε
αρ’ άμον χωμολέας
[Έι/Και] Όλιον τη μέραν ’μέτρανα
τσ’ εγάπ’ς τα μακελλέας

Αν αποθάνω θάψτε με
και σ’ αχ̌ερωνοκώλια
[Εχ!/Και] Να ’λέπω το σαρίν τ’ αρνί μ’
πώς σύρ’ εξ’ τα χοχόλια

Παπόρι͜α πάνε κι έρχουνταν
σο τσ̌όλ’ την Τραπεζούνταν
[Έι] Ελέπ’νε ατα τ’ ομματόπα μ’,
τα δάκρυ͜α μ’ ’κι στεγνούνταν

Στα/Σα Πλάτανα -ν- εβρόντεσεν,
σην Τραπεζούνταν βρέχ̌ει
[Έι] Εμέν πολλά μ’ ελέπετεν,
η μάνα μ’ άλλο ’κ’ έχ̌ει

Απέσ’ σο κεμεντζ̌όπο μου,
τρυγόνα μ’, να εχώρ’νες
[Εχ!] Τα φυλαχτά τα λώματα σ’
καθημερ’νά να εφόρ’νες

’Μώ σε, νέπρε Κωνσταντίνε,
η μάνα π’ εσέν εποίν’νεν
Έκαψαν κι εμέν την μαύ’σσαν
να στραβούσαν και να ’χάσαν

’Αμώ σε κι ας σον ερίφ’ς!
Την κοιλία σ’ πάντα τρίφτς
Πατείς τρως την καβουρμάν,
τσιλάς κι απομέντς σ’ ορμάν’

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
’αμώ	(επιφ.) εκδήλωση έκπληξης, θαυμασμού ή δυσφορίας, βρε! σε καλό σου!	γαμώ
απέσ’	μέσα
αποθάνω	πεθαίνω
απομέντς	απομένεις
ατα	αυτά
αχ̌ερωνοκώλια	τα κάτω μέρη του αχυρώνα
εβρόντεσεν	βρόντηξε
εγάπ’ς	αγάπης
εκάθουμ’νε	καθόμουν
ελέπετεν	βλέπετε
ελέπ’νε	βλέπουνε
εποίν’νεν	έκανε, έφτιαχνε	ποιέω-ῶ
ερίφ’ς	άνθρωπος, άντρας	herif/ḥarīf
έρχουνταν	έρχονται
εφόρ’νες	φορούσες
εχώρ’νες	χωρούσες
’κ’	δεν	οὐκί<οὐχί
κεμεντζ̌όπο	(υποκορ.) λύρα	kemençe/kemānçe
’κι	δεν	οὐκί<οὐχί
’λέπω	(ελέπω) βλέπω
λώματα	ρούχα	λῶμα/λωμάτιον
μακελλέας	σκαπανιές, τσαπιές	μάκελλος/μακέλλῃ (μία + κέλλω=κοψιμο μιάς κατευθυνσης, μιας πλευράς)
μαύ’σσαν	(μαύρεσσαν) μαύρη, καημένη, δύστυχη
’μέτρανα	(εμέτρανα) μετρούσα
’μώ	(επιφ.) εκδήλωση έκπληξης, θαυμασμού ή δυσφορίας, βρε! σε καλό σου!	γαμώ
νέπρε	μωρέ, βρε, βρε συ
όλιον	όλο, ολόκληρο
ομματόπα	ματάκια
ορμάν’	δάσος	orman
παπόρι͜α	βαπόρια, καράβια	vapore
πολλά	(επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ
σαρίν	ξανθό, κίτρινο	sarı
στεγνούνταν	στεγνώνουν
στραβούσαν	στραβώνονται
σύρ’	σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει
τρίφτς	τρίβεις
τρυγόνα	το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας
τσ’	(ως τση, άρθρο γεν. ενικού) του/της, (ως τσοι, άρθρο αιτ. πληθ.) τις, (ως ερωτημ. τσί;) ποιός;
τσιλάς	κάνεις διάρροια
τσ̌όλ’	έρημο, ερημικό	çöl
’χάσαν	(εχάσαν) χάνονταν, έχασαν
χοχόλια	σκουπίδια
χωμολέας	το έντομο μυρμηκολέων	χῶμα + λέων
χωραφάκριν	η άκρη, τα όρια του χωραφιού